Махсус имкониятлар
Бандлик ҳолати – тегишли шахс ишлаётган бошқа шахслар ёки ташкилотлар билан очиқ ёки ёпиқ турдаги иш шартномаси тури. Таснифлаш гуруҳини аниқлаш учун фойдаланиладиган асосий мезонлар иқтисодий хавфнинг бир тури бўлиб, унинг элементи шахс ва унинг иш жойи ўртасидаги алоқанинг одатий тури, шунингдек, у ўз вазифалари доирасида амалга оширадиган муассасалар ва бошқа ходимларга нисбатан ваколат тури ҳисобланади.
Халқаро таққослашлар учун бандлик ҳолати тўғрисидаги статистикани ушбу соҳадаги сўнгги халқаро стандартларга мувофиқ тузиш тавсия этилади. Рўйхатга олиш бўйича ушбу тавсиялар тўпламини тасдиқлаш вақтида мазкур стандартларни қайта кўриб чиқиш амалга оширилди ва якунланиши кутилмоқда. Сўнгги мавжуд стандарт халқаро бандлик таснифининг классификатори 1993- йилда ўн бешинчи Халқаро меҳнат статистикаси конференциясида қабул қилинган. Халқаро стандарт асосида барча ишчилар иш билан таъминланганлик мақомига кўра қуйдаги тарзда таснифланиши мумкин:
- Ёлланма ишчилар;
- Ўзини-ўзи иш билан таъминлаш;
- Иш берувчилар;
- Индивидуал асосда ишлайдиган шахслар ва ишлаб чиқариш кооперативлари аъзолари;
- Индивидуал асосда ишлайдиган шахслар;
- Ишлаб чиқариш кооперативлари аъзолари;
- Ишда ёрдам берадиган оила аъзолари;
- Мақомлари бўйича таснифлаш мумкин бўлмаган шахслар.
Алоҳида жадвалларни камида иккита асосий тоифалар бўйича тузиш тавсия этилади «ёлланма ишчи» ва «ўзини-ўзи иш билан таъминлаш» бандлик ҳолати бўйича таснифланган барча маълумотларда, бироқ «иш берувчилар», «индивидуал асосда ишлайдиган шахслар ва ишлаб чиқариш кооперативлари аъзолари» ва «ишда ёрдам берадиган оила аъзолари» тоифалар бўйича маълумотлар рўйхатга олиш доирасида тўпланиши керак. Халқаро стандартларида ишлаб чиқариш кооперативлари аъзолари таснифнинг учунчи белгиси даражасида алоҳида тоифага ажратилади. Шу билан бирга, уларни шахслар билан умумлаштириш тавсия этилади, юқорида айтиб ўтилгандек, статистик жиҳатдан аҳамиятсиз бўлган ёки аниқланмаган мамлакатларда индивидуал асосда ишланади.
Туман статистика бўлим
